Over leesmotivatie en leesvaardigheid

 

Vorige week:
‘Wat vind je leuk om te lezen, jongen?’
'Ehm…de Loser-boeken.’
‘Wat vind je daar zo leuk aan?’
‘Die zijn wel lachen. Bram Botermans doet altijd van die gekke dingen. En er staan veel plaatjes in. Ik ben al op bladzijde 150 en ik ben vorige week pas begonnen. Dat is snel, toch?’

 

Dit gesprek voerde ik vorige week met mijn zoon van negen jaar. Hij zit in groep 5 van een reguliere openbare basisschool in het noorden van ons land. Hij is zo’n jongen die het liefst naar filmpjes kijkt en games speelt met zijn vriendjes. Hij houdt naar eigen zeggen niet van lezen (‘saai’). Op school moeten ze iedere dag in de klas verplicht een half uur lezen in een boek naar keuze. Hij leest momenteel het vierde deel in de ‘Loser’-reeks*.

 

Fascinerend om te zien wat de keuze van mijn zoon beïnvloedt bij de keuze van zijn boeken. Boeken met een narcistische antiheld als hoofdpersoon, die voor minstens de helft gevuld zijn met cartoons, waar humor in zit en waarin je lekker kunt opschieten genieten blijkbaar zijn voorkeur. Maar… hij leest. En dat is toch altijd beter dan wanneer hij níet zou lezen. Of dat hij zo’n hekel krijgt aan al die ‘verantwoorde’ verhalen en informatieve teksten dat hij überhaupt geen boek meer oppakt.

 

Gisteravond:
Mijn zoon ligt net in bed. Ik ga hem welterusten wensen en ik tref hem liggend op zijn buik aan, handen onder de kin. Met voor zijn neus… een boek. Nieuwsgierig kom ik dichterbij. Het is het jaarboek van Roblox, een van zijn favoriete games. Hij vertelt enthousiast over wat hij zojuist gelezen heeft. De betekenissen van woorden als ‘thema’, ‘balanceren’, ‘overwinning’, ‘arena’ en ‘transparant’ blijken allemaal bekend te zijn. En het lukt hem om de hoofdzaken uit het boek helder aan mij uit te leggen.

 

Toch niet slecht voor een jongen die niet van lezen houdt, denk ik, terwijl ik naar beneden loop. Met in mijn achterhoofd het zojuist verschenen rapport van PISA vind ik deze gebeurtenissen interessant. Ik ondervind aan den lijve wat het met een ongemotiveerde lezer doet als hij iets leest wat hem interesseert. Zijn woordenschat en inzicht in grotere tekstverbanden brengt hij dan wellicht op peil met Bram Botermans en boeken over games. Maar volgens zijn juf gaat het met technisch en begrijpend lezen goed op school.

 

Zo zie je maar. De keuze van de tekst of van het boek is voor mijn zoon van groot belang voor het maken van leeskilometers. Iedere gelezen letter, ieder gelezen woord blijft zoveel beter hangen, als hij iets leest waarover hij graag iets wil weten of waarom hij kan lachen. Ik denk dat er heel veel kinderen zijn zoals hij. De visie op leesdidactiek die ik als hoofdredacteur van Tekstenlab onderstreep, is hiermee voor mij bewezen: die is niet alleen maar een theorie; die werkt.

 

Auteur: Diana Jonkman,
Hoofdredacteur Diaplus Nederlands, uitgeverij Diataal

 

PS Leerkrachten en docenten: ook binnen de informatieve teksten bestaat de mogelijkheid om leerlingen te laten kiezen wat ze lezen. Kijk eens op www.dia-plus.nl. Een enorme tekstenbank met een grote rijkdom aan thema’s en oefenmateriaal.

 

* = de serie ‘Het leven van een loser’, een reeks met graphic novels van de Amerikaanse schrijver Jeff Kinney, waarvan inmiddels 13 delen in het Nederlands zijn verschenen. Deze boeken hebben gemiddeld 225 bladzijden en die zijn voor minstens de helft gevuld met illustraties.

 

Bronnen: www.uitgeverijdefontein.nl en Roblox jaarboek 2020, uitgeverij Meis & Maas, 2019